Mae’r ardal hon yn unigryw, o ran mai dyma’r unig ardal sydd â dau adeilad a ddymchwelwyd garreg wrth garreg i’w hailgodi yn Amgueddfa Werin Cymru, Sain Ffagan.
Melin Bontbren: codwyd Melin Bontbren ar dir fferm Dre-fach rhwng Cross Inn a Chaerwedros yn 1853. Melin flawd ydoedd a yrrwyd gan ddŵr yr Afon Soden. Cyn codi’r bont garreg bresennol croeswyd yr Afon Soden dros Bontbrengrwca a dyna roddodd yr enw i’r felin. Un o deulu Fferm Dre-fach, Mrs Hettie Jones, oedd y melinydd olaf. Bu fyw i weld y felin yn cael ei datgymalu a’i symud, garreg wrth garreg, i Sain Ffagan yn 1970.
Gweithdy’r Teiliwr: Roedd Mr David Thomas yn deiliwr yn Cross Inn ar ddechrau’r 20fed ganrif. Codwyd yr adeilad gwreiddiol yn Cross Inn ym 1896 a'i ddefnyddio i gadw bwyd anifeiliaid. Ychwanegwyd y siop tua dechrau'r 1920au ar ôl i David Thomas gymryd yr adeilad at ei fusnes. Adeilad sinc ydyw, gyda’r muriau mewnol o bren. Mae’n nodweddiadol o weithdai gwledig ei gyfnod. Caewyd y siop ym 1967 a symudwyd yr adeilad i'r Amgueddfa ym mis Medi 1988. Dilladwyd yr ardal gyfan o’r siop hon a braf yw ei gweld ymhlith trysorau’r genedl yn Sain Ffagan yn dyst i waith ein crefftwyr gwledig. Bu un o ferched David Thomas, Gwyneth Mai, yn brifathrawes nodedig ar Ysgol Llanllwchaearn am gyfnod sylweddol.